مبنا چیست؟

شاید در یک سخنرانی یا در یک نوشتار به این رسیده باشید که گوینده یا نویسنده درباره مبنای بحث اش سخن گفته باشد، تا به حال ندیده بودم که درباره خود مبنا بحث شود و این که مبنا چیست؟ با تدقیقی که در بحث­ های استاد درخشان کردم و فکری که کردم تا بحال به سه نوع از تعریف درباره مبنا دست پیدا کردم:

علّی

گاهی اوقات  وقتی مقرر بحث درباره مبنا صحبت میکند، منظوری جز علت در یک سیستم ندارد، به این معنا که در عمق مسئله و در عمق یک روبنا علتی پنهان است که اگر آن نباشد گویی کل سیستم نیست. شاید در اینجا لفظ سیستم مبهم باشد، شما میتوانید برای درک بهتر، کل نظام سرمایداری را با تمام نهادهایش به عنوان یک سیستم و یک نظام فرض بفرمایید.

دوری و نقشی

برخی اوقات دیگر نیز میشود که منظور نویسنده یا گوینده از بیان مبنا این میشود که کل سیستم به مثابه یک دور فلسفیست که اگر مبنا در آن نباشد سیستم حرکت نمیکند. در واقع در این بیان سیستم یا نظام به مثابه یک سری روابط خودکنشگر با ترتیبات طبیعی عمل میکند.

توصیفی

در خیلی از مباحث ارائه شده تا حال شاهد آن بودیم که تقریر کننده بحث به جای ارائه تحلیل صرفا به توصیف یک پدیده پرداخته است در این بیان اگر سخن از مبنا برده شود، منظور جامع مشترک بین روبناهای قضیه است. یعنی تمام اتفاقاتی که در حال رخداد هستند دارای وجه مشترکی هستند و در حال تقویت آن وجه مشترک هستند.

 رفتاری

البته در برخی اوقات مشاهده شده است که منظور از بحث درباره مبنا در یک کل و یک نظام نیست بلکه منظور در یک پدیده منظور است، مثلا اینکه وقتی یک کار انجام میشود میگویند من بر مبنای یک چیزی این کار را انجام دادم میشود یک مبنای رفتاری.....

حرکتی یا غایی

در برخی اوقات نیز مبنا به مثابه غایت حرکت مطرح میگردد، مثلا اگر در بخش مسکن اینگونه مطرح گردد که مبنا داشتن یک سرپناه خوب برای همه افراد جامعه است، اینجا فعلا و در زمان تقریر قول نه معنایی از سرپناه به خوبی دانسته میشود و نه این که سرپناه به توصیف خوب!...فقط اینجا منظور این است که ما میخواهیم به یک سمتی حرکت کنیم، در این تعریف مبنا از جنس شدن است.

 

 

پی نوشت:

1)شاید معناهای دیگری از مبنا به ذهن مخاطب متبادر شود که بنده به آن اشاره نکرده باشم، این به دلیل آن است که بنده صرفا با یک مشاهده تجربی به این معناها رسیده ام، به همین دلیل این بحث دارای وجه تقسیم مشخصی نیست.

2)عنوان کردن اینگونه مطالب به معنای طرفداری بنده از این سنخ مباحث نیست و شاید بنده با این مباحث به شیوه­ ای منتقدانه برخورد کنم چنانکه در برخی تعاریف شاید معنای مشرکانه ای از نظام هستی برسیم.

3)شاید برخی اوقات بتوان دو معنا از مبنا را در کنار هم دید.